نیماد- کنفرانس سالانه حزب راست‌گرای رفرم یو‌کی یا «اصلاح بریتانیا» (Reform UK) به رهبری نایجل فاراژ روز جمعه ششم سپتامبر در مرکز نمایشگاه‌های بیرمنگام برگزار شد؛ رویدادی که از سوی رسانه‌های بریتانیایی «بزرگ‌ترین گردهمایی این حزب تاکنون» توصیف شده. هزاران نفر از هواداران و فعالان محلی در سالن حاضر شدند و به گفته فاراژ، این گردهمایی «نقطه عطفی» در مسیر تبدیل شدن رفرم یو‌کی به یک نیروی تعیین‌کننده در سیاست بریتانیاست.
از «برگزیت پارتی» تا «رفرم یو‌کی»
این حزب در حقیقت ادامه‌ی «برگزیت پارتی» است؛ جریانی که در سال ۲۰۱۹ توسط فاراژ برای فشار بر دولت بریتانیا در اجرای خروج از اتحادیه اروپا تأسیس شد. برگزیت پارتی ظرف مدت کوتاهی در انتخابات پارلمان اروپا پیروزی بزرگی به دست آورد و به نماد پوپولیسم ضد‌اتحادیه اروپا بدل شد. اما پس از تحقق برگزیت در ۲۰۲۰، دلیل وجودی آن از میان رفت. فاراژ و نزدیکانش برای حفظ پایگاه سیاسی، در ۲۰۲۱ نام حزب را به رفرم یو‌کی تغییر دادند و دستور کار تازه‌ای تعریف کردند: مقابله با «بوروکراسی فرسوده»، مخالفت با مالیات‌های سنگین و مهم‌تر از همه، مهار مهاجرت. این تغییر مسیر، حزب را در ردیف جریان‌های راست افراطی اروپا قرار داد که با شعارهای ناسیونالیستی و ضد‌خارجی، پایگاه اجتماعی جدیدی یافته‌اند.
سیاست‌های ضد‌مهاجرتی و واکنش‌ها
شعار اصلی رفرم یو‌کی مقابله با مهاجرت است؛ شعاری که در کشوری مانند بریتانیا – با سابقه طولانی پذیرش مهاجران از مستعمرات سابق و اتحادیه اروپا – به موضوعی مناقشه‌برانگیز و تعیین‌کننده بدل شده است. فاراژ در بیرمنگام وعده داد ورود پناهجویان غیرقانونی را ظرف دو هفته متوقف کند و حتی از «لغو تعهدات بریتانیا در قبال کنوانسیون اروپایی حقوق بشر» سخن گفت. او مهاجران غیرقانونی را «تهدیدی برای امنیت ملی» نامید و تأکید کرد باید کشور را از «موج بی‌سابقه مهاجرت» نجات داد.
این مواضع در میان بخشی از جامعه بریتانیا که نگران فشار بر خدمات عمومی، مسکن و نظام بهداشت هستند بازتاب مثبت داشته است. بسیاری از رأی‌دهندگانی که پیش‌تر به حزب محافظه‌کار وفادار بودند، اکنون به فاراژ روی آورده‌اند، چون احساس می‌کنند دولت‌های پیشین در کنترل مرزها ناکام مانده‌اند. رشد سریع محبوبیت رفرم یو‌کی در نظرسنجی‌ها تا حد زیادی مدیون همین شعارهاست.
اما در مقابل، طیف گسترده‌ای از فعالان اجتماعی، نهادهای مذهبی و حقوق‌بشری این سیاست‌ها را خطرناک و غیرانسانی می‌دانند. اسقف یورک در واکنش به برنامه‌های رفرم یو‌کی هشدار داد که «سیاست‌های واکنشی و احساسی» به جای حل بحران مهاجرت، جامعه را دچار شکاف عمیق‌تر خواهد کرد. گروه‌های حقوق‌بشری نیز معتقدند طرح‌های فاراژ برای بازگرداندن پناهجویان یا ایجاد اردوگاه‌های برون‌مرزی نقض آشکار تعهدات بین‌المللی بریتانیاست.
این دوگانه – از یک سو جذب رأی طبقات نگران از فشار اقتصادی و از سوی دیگر موج محکومیت‌های داخلی و خارجی – عملاً رفرم یو‌کی را به یکی از بازیگران کلیدی در فضای سیاسی کنونی بریتانیا بدل کرده است.
فاراژ و حملات به جمهوری اسلامی
نایجل فاراژ در سال‌های اخیر علاوه بر سیاست داخلی، بارها درباره ایران نیز موضع گرفته است. او در پارلمان اروپا و سپس در رسانه‌های بریتانیایی خواستار قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی شد و جمهوری اسلامی را «ماشین ترور» و تهدیدی برای امنیت اروپا خواند. این مواضع او را در میان برخی ایرانیان مهاجر محبوب کرده، هرچند منتقدان می‌گویند این سیاست‌ها بخشی از گفتمان کلی ضد‌خارجی اوست.
واکسن و اسلام‌ستیزی؛ دو حاشیه پرجنجال
کنفرانس بیرمنگام با دو محور جنجالی همراه بود که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت. نخست، دکتر آسیم مالهوترا، پزشک منتقد واکسن، در سخنرانی خود مدعی شد واکسن‌های کووید–۱۹ می‌توانند با بیماری سرطان در خانواده سلطنتی بریتانیا مرتبط باشند؛ ادعایی بی‌اساس که بلافاصله با واکنش تند وزارت بهداشت و نهادهای علمی روبه‌رو شد. «انجمن تحقیقات سرطان بریتانیا» این سخنان را «گمراه‌کننده و خطرناک» خواند و یادآور شد که هیچ شواهد علمی برای ارتباط میان واکسن و سرطان وجود ندارد. این ماجرا، کنفرانس رفرم یو‌کی را آشکارا در پیوند با گفتمان ضد‌واکسن راست افراطی قرار داد؛ جریانی که از زمان همه‌گیری کرونا در اروپا و آمریکا رشد کرده و به یکی از محورهای بسیج سیاسی نیروهای پوپولیست راست‌گرا بدل شده است.
محور جنجالی دوم، اظهارات صریحاً اسلام‌ستیزانه برخی از فعالان حزب بود. در بخشی از نشست، سخنرانان از «خطر اسلام رادیکال» سخن گفتند و مدعی شدند که «مسلمانان افراطی ارزش‌های بریتانیایی را تهدید می‌کنند». یکی از چهره‌های نزدیک به حزب حتی گفت که «اسلام سیاسی با قوانین کشور سازگار نیست و باید ریشه‌کن شود». این جملات با تشویق بخشی از هواداران حاضر در سالن روبه‌رو شد اما در فضای عمومی واکنش‌های تندی به همراه داشت. بسیاری از گروه‌های مدنی و رهبران مذهبی این سخنان را تحریک‌آمیز و ناقض همزیستی اجتماعی توصیف کردند.
ترکیب این دو حاشیه – ضدیت با واکسن و اسلام‌ستیزی – تصویری از رفرم یو‌کی به دست می‌دهد که آن را به بخشی از شبکه جهانی راست افراطی پوپولیست پیوند می‌زند؛ جریانی که با بی‌اعتمادی به علم، دشمن‌سازی از اقلیت‌ها و حمله به نهادهای بین‌المللی، برای بسیج اجتماعی تلاش می‌کند.
صعود در نظرسنجی‌ها و پیامدهای سیاسی
با وجود جنجال‌ها، رفرم یو‌کی در ماه‌های اخیر رشد چشمگیری در نظرسنجی‌ها داشته است. برخی آمارها از حمایت بیش از ۳۰ درصدی خبر می‌دهند؛ رقمی که این حزب را از محافظه‌کاران جلوتر و به رقیبی جدی برای حزب کارگر بدل کرده است. کارشناسان معتقدند فاراژ با مهارت رسانه‌ای خود، ناامیدی مردم از احزاب سنتی را به سرمایه سیاسی بدل کرده است. همین روند، دولت کارگر به رهبری کی‌یر استرمر را واداشته تا در سیاست‌های مهاجرتی خود سخت‌گیری بیشتری نشان دهد.
رضا پهلوی و نایجل فاراژ؛ دیداری خبرساز
برای مخاطب ایرانی، نام فاراژ تنها به سیاست بریتانیا محدود نمی‌شود. چندی پیش رضا پهلوی، فرزند آخرین شاه ایران، در سفر خود به لندن با او دیدار کرد و عکس یادگاری گرفت؛ تصویری که در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده یافت. این دیدار درست پس از آن صورت گرفت که فاراژ در مجلس عوام بار دیگر سپاه را «ماشین ترور جمهوری اسلامی» خوانده بود. انتشار این عکس واکنش‌های متفاوتی به همراه داشت: برای برخی نشانه تلاش اپوزیسیون ایرانی برای جلب حمایت در سطح اروپا بود و برای برخی دیگر، پیوندی نگران‌کننده میان مخالفان جمهوری اسلامی و نیروهای راست افراطی بریتانیا.
کنفرانس بیرمنگام نشان داد که رفرم یو‌کی از یک حزب تک‌موضوعی به نیرویی واقعی در سیاست بریتانیا بدل شده است. با شعارهای ضد‌مهاجرتی و پوپولیستی، این حزب توانسته نارضایتی عمومی را جذب کند، اما در عین حال با جنجال‌های علمی، اسلام‌ستیزانه و نژادگرایانه با انتقادات جدی مواجه است. برای ایرانیان، نام فاراژ امروز به دلیل مواضعش علیه جمهوری اسلامی و دیدارش با رضا پهلوی اهمیتی دوچندان یافته است—پیوندی که می‌تواند در آینده بحث‌های تازه‌ای در فضای سیاسی ایران و مهاجران ایرانی در غرب ایجاد کند.
