عبدالقادر اورالاوغلو وزیر راه و ترابری ترکیه روز جمعه طی مراسمی کلنگ احداث راه آهنی را زد که تنها گذرگاه مرزی ترکیه با جمهوری آذربایجان را به شبکه راه آهن سراسری ترکیه وصل میکند.
با احداث این خط آهن و همچنین بازسازی خط آهنی که جمهوری آذربایجان را از طریق گذرگاه زنگزور در خاک ارمنستان به نخجوان وصل میکند، در سال ۲۰۲۸ مسیری بینالمللی تکمیل خواهد شد که آسیای میانه را از راه دریای خزر به جمهوری آذربایجان و ترکیه متصل میکند و شاهراهی برای انتقال کالا از آسیای میانه و حتی چین به اروپا برقرار میشود.
ترکیه همزمان در حال طراحی برای بازسازی راه آهن سوریه است تا شبکه ریلی خود را از راه سوریه به اردن و از آنجا به عربستان سعودی وصل کند و بدین ترتیب، دالان زنگزور آسیای میانه را علاوه بر اروپا به بازارهای اروپایی مرتبط میکند و کشوری که همه این شاهراهها را در اختیار خواهد داشت، ترکیه خواهد بود.
وزیر راه و ترابری ترکیه در سخنرانی خود در مراسم کلنگزنی گفت که گذرگاه زنگزور به همکاری میان ارمنستان با ترکیه و جمهوری آذربایجان خواهد انجامید. بدین ترتیب به نظر میرسد منافعی که ارمنستان از گذرگاه زنگزور به دست میآورد، انگیزه کافی را به این کشور میدهد که جهت بهبود وضعیت اقتصادی نابسامان خود، عقبنشینیهای سرزمینی و آرمانی را در برابر جمهوری آذربایجان توجیه کند و حتی از ایران دور شود.
در سخنرانی مراسم کلنگزنی، هیچ اشارهای به ایران نشد اما در گزارشهایی که رسانههای ترکیه از این مراسم پخش کردند، اشاره شد که این گذرگاه وامدار آتاتورک است که مناطقی را که امروز ترکیه را به نخجوان مرتبط میکند، از راه معاملهای با رضا شاه، به خاک خود منضم کند. در غیر این صورت، ترکیه هیچ مرزی مشترکی با جمهوری آذربایجان نمیداشت.
اشاره رسانههای ترکیه در واقع به قرارداد مبادله مرزی است که در دوم بهمن ۱۳۱۰ میان محمدعلی فروغی وزیر امورخارجه ایران با همتای ترک او، توفیق رشدی بیگ امضا شد و طی آن، ایران بخشی از کرانه ارس را به ترکیه داد و در برابر آن، در مناطق دیگری، بخشی از خاک ترکیه را دریافت کرد. این مبادله مرزی در آن زمان که هیچ چشماندازی از فروپاشی شوروی و تشکیل جمهوری آذربایجان نداشت، بهظاهر بیاهمیت به نظر میآمد اما امروزه باعث شده تا ترکیه بتواند با جمهوری آذربایجان هممرز باشد و از این راه، در مرکز شاهراه تجاری بزرگی بنشیند که ایران را به میزان زیادی به حاشیه خواهد راند.