شمار قربانیان زمین‌لرزه در افغانستان در شرایطی از هزار و ۴۰۰ نفر فراتر رفته که کاهش کمک‌های بین‌المللی به این کشور امکان واکنش موثر به چنین رخدادی را سلب کرده به‌طوری که ده‌ها درمانگاه تعطیل هستند و بالگردهای امدادرسانی نیز از کار افتاده‌اند.
زلزله شش درجه‌ای شامگاهی چندین روستا در شرق افغانستان را با خاک یکسان کرده و دست‌کم هزار و ۴۱۱ کشته و بیش از سه هزار مجروح بر جای گذاشته است. اما در شرایطی که اقتصاد افغانستان در بحران دست و پا می‌زند و بودجه این کشور نیز به شدت کاهش یافته، حکومت طالبان و مقامات امدادی به سختی بتوانند از عهده امدادرسانی به هزاران افغان بربیایند.
وبسایت سازمان ملل متحد اگرچه در گزارشی اطمینان داده شماری از نهادهای وابسته به این نهاد، از جمله سازمان بهداشت جهانی، دفتر هماهنگی کمک‌های سازمان ملل، و هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان در محل حضور دارند و به آسیب‌دیدگان کمک می‌رسانند، اما کیت کری، معاون دفتر هماهنگی امور بشردوستانه در افغانستان تاکید کرده که میران کمک‌ها به شدت تحت تاثیر کاهش بودجه امسال بوده و شمار امدادرسانان به مراتب کمتر از شش ماه قبل است.
بحران در پی بحران
از چهار سال قبل که طالبان بار دیگر قدرت را در افغانستان در اختیار گرفت این سومین زمین‌لرزه بزرگی است که صدها قربانی در این کشور گرفته آن هم در شرایطی که افغانستان هم‌زمان درگیر جنگ، خشکسالی، سیلاب‌های متعدد و بازگرداندن اجباری ۲.۱ میلیون مهاجر از کشورهای همسایه است.
از سویی طی این مدت ضربات مالی بزرگ نیز یکی پس از دیگری بر افغانستان وارد آمده که این کشور را غرق در بحران اقتصادی کرده. از جمله مهم‌ترین آنها اقدام دولت دونالد ترامپ در کاهش بودجه سازمان توسعه بین‌المللی آمریکا بود. ترامپ این اقدام را بخشی از برنامه خود برای حذف هزینه‌های «غیرضروری» دانسته اما کمک‌های این نهاد به افغانستان حیاتی بوده است. نارضایتی کشورهای غربی از سیاست‌های طالبان، به‌ویژه در مورد زنان، و همچنین بحران در مناطق دیگر جهان مثل اوکراین، غزه و سودان هم دلایل دیگری برای کاهش کمک‌ها به افغانستان بوده است.
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، کمک‌های بشردوستانه در افغانستان امسال به ۷۶۷ میلیون دلار کاهش یافته، در حالی‌که این رقم در سال ۲۰۲۲ حدود ۳.۸ میلیارد دلار بود. تأثیر این کاهش بودجه در بحران اخیر نیز به‌روشنی آشکار شد. به گفته کیت کری، نظام بهداشت و درمان فرسوده افغانستان اکنون باید با هزاران مصدومِ گرفتار زیر آوار مقابله کند.
درمانگاه‌های تعطیل، بالگردهای از کار افتاده
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، ۴۴ درمانگاه ولایت‌های ننگرهار و کنر – دو منطقه‌ای که بیشترین خسارت را از زلزله دیده‌اند – به دلیل قطع کمک‌های آمریکا تعطیل شده‌اند. اما این تازه تمام ماجرا نیست.
کیت کری می‌گوید که در گذشته، بالگردها تیم‌های پزشکی و محموله‌های امدادی را به روستاهای دورافتاده‌ای که تنها با پای پیاده قابل دسترسی بودند، منتقل می‌کردند، اما کاهش بودجه «برنامه جهانی غذا» باعث شده که این بالگردها اوایل امسال از چرخه فعالیت خارج شوند.
طالبان در این شرایط خواستار کمک‌های بیشتر شده است؛ به واقع، حتی پیش از این زلزله نیز طبق برآوردهای سازمان ملل، نیمی از جمعیت افغانستان به کمک‌های فوری انسانی نیاز داشتند. اما مسئله اینجاست که افغانستان تحت حاکمیت طالبان در انزوای جهانی قرار دارد. تاکنون تنها روسیه دولت طالبان را به رسمیت شناخته است.
از سوی دیگر، تحریم برخی رهبران طالبان نظام بانکی را با مشکل روبه‌رو کرده و آمریکا نیز میلیاردها دلار از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان را مسدود کرده است.
مقام‌های طالبان بودجه سالانه خود را به‌طور علنی منتشر نمی‌کنند. بانک جهانی ماه آوریل در گزارشی گفت که هرچند جمع‌آوری مالیات و درآمدها از سوی طالبان نسبتا خوب بوده، اما باز هم نتوانسته کاهش شدید کمک‌های خارجی را جبران کند.
به همه این‌ها اضافه کنید که سازمان ملل و نهادهای خیریه با مشکلاتی هم که سیاست‌های طالبان به‌وجود آورده است باید دست و پنجه نرم کنند، از جمله ممنوعیت کار زنان افغان در نهادهای امدادی .
طالبان که مدارس متوسطه و دانشگاه‌ها را به روی دختران بسته و برای رفت‌وآمد زنان بدون همراه مرد محدودیت‌هایی اعمال کرده، مدعی است حقوق زنان را مطابق با برداشت خود از شریعت اسلامی رعایت می‌کند.
شرین ابراهیم، مدیر دفتر کمیته بین‌المللی نجات در افغانستان، روز دوشنبه گفت که کاهش بودجه باعث کند شدن روند امدادرسانی شده است. او افزود: «گرچه توانسته‌ایم دست به اقداماتی بزنیم، اما عمیقاً نگران فشارهای بیشتری هستیم که این فاجعه بر کل روند کمک‌های بشردوستانه در افغانستان وارد خواهد کرد.»
