کارشناسان سازمان ملل متحد که در زمینه امنیت غذایی تخصص دارند، روز جمعه اعلام کردند که شهر غزه و مناطق اطراف آن رسما دچار قحطی شده‌اند. اسرائیل از زمان آغاز این جنگ که حدود دو سال پیش آغاز شد ورود مواد غذایی و کمک‌های بشردوستانه به این باریکه محاصره شده را به شدت محدود کرده و اگرچه طی هفته‌های اخیر گزارش‌ها و تصاویر بسیاری از قحطی در غزه منتشر شده بود، این اولین‌بار است که یک نهاد وابسته به سازمان ملل متحد به‌طور رسمی وقوع قحطی تعمدی در آنجا را تایید می‌کند.
اما قحطی در غزه دقیقا به چه معناست؟ روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی به قلم افرت لیونی که بخش‌هایی از آن را در ادامه می‌خوانید آن را توضیح داده است.
اعلام رسمی قحطی در غزه
نهادی که شرایط غزه را به‌طوری شرایط قحطی نامیده، «طبقه‌بندی یکپارچه مراحل امنیت غذایی» (آی‌پی‌سی) نام دارد و سازمان ملل و آژانس‌های امدادی برای نظارت و طبقه‌بندی بحران‌های گرسنگی در گوشه و کنار جهانی به آن متکی هستند.
اگرچه از ابتدای جنگ که ارتش اسرائیل ورود کمک‌ها به غزه را محدود کرد، معضل کمبود غذا در این منطقه شکل گرفت، اما بحران اخیر در اوایل ماه مارس شدت گرفت، زمانی که اسرائیل مانع به‌طور کامل مانع ورود مواد غذایی به آن منطقه شد و بدون ارائه هیچ مدرکی ادعا کرد که حماس کمک‌ها را به طور سیستماتیک سرقت می‌کند.
غذا به مثابه «دامی مرگبار»
اسرائیل در اواخر ماه مه شدت محاصره را اندکی کم کرد و همزمان شیوه توزیع غذا را تغییر داد. در روش جدید توزیع غذا در غزه نقش سازمان ملل کمرنگ شد و پیمانکاران خصوصی عهده‌دار کار شدند. این روش باعث شده فلسطینی‌ها مجبور شوند برای رسیدن به مراکز توزیع غذا، کیلومترها در مناطق فوق‌العاده خطرناک پیاده‌روی کنند، امری که عملاً یافتن غذای امن و ارزان را برایشان غیرممکن ساخته است.
طبق گزارش سازمان ملل، سربازان اسرائیلی صدها نفر را در طول این مسیرها کشته‌اند، و جست‌وجوی روزانه برای غذا اغلب به دامی مرگبار بدل شده است. اسرائیل کمبود غذا را به سازمان ملل نسبت داده و می‌گوید سازمان ملل آزاد است کمک‌ها را به غزه برساند، اما خود این سازمان تمایلی نشان نداده است.
سه عامل قحطی در غزه
به گفته آی‌پی‌سی، چند عامل باعث شده بحران گرسنگی غزه به سطح قحطی برسد: تشدید درگیری‌ها، محدودیت‌های شدیدی که اسرائیل برای کمک‌رسانی اعمال کرده، و جابه‌جایی مداوم آوارگان فلسطینی [که ارتش اسرائیل دستور آن را می‌دهد].
سه شرط اعلام قحطی
طبق قواعد تعیین‌شده، برای اینکه منطقه‌ای بتوان گفت یک منطقه به‌طور رسمی دچار قحطی شده است، باید سه شرط برقرار باشد:
اول، دست‌کم یک خانوار از هر پنج خانوار با کمبود غذایی شدید روبه‌رو باشد.
دوم، درصد معینی از کودکان دچار سوءتغذیه حاد باشند.
سوم، در هر روز، از هر ۱۰ هزار نفر، دست‌کم دو بزرگسال یا چهار کودک بر اثر گرسنگی یا ترکیب بیماری و سوءتغذیه بمیرند.
آی‌پی‌سی می‌گوید خانوارهایی که در منطقه شهر غزه دچار «گرسنگی بسیار شدید» هستند تا ماه ژوئیه به ۳۶ درصد رسیده‌اند در حالی که این آمار در ماه مه کمی بالاتر از ۱۰ درصد بود. این نهاد تاکید کرده شواهد کافی دارد تا با اطمینان اعلام کند که غزه از آستانه قحطی عبور کرده است.
یک توضیح فنی
کارشناسان دو روش برای اندازه‌گیری سوءتغذیه کودکان دارند: یکی بر اساس قد و وزن، و دیگری بر اساس اندازه دور بازوی کودک. در شرایطی مانند غزه که نظام سلامت آسیب دیده، داده‌های روش دوم (دور بازو) آسان‌تر به دست می‌آید.
طبق معیار قد و وزن، برای اعلام قحطی باید دست‌کم ۳۰ درصد کودکان زیر پنج سال سوءتغذیه حاد داشته باشند. اما اگر معیار دور بازو استفاده شود، آستانه به ۱۵ درصد کاهش می‌یابد.
